Kijken en Kiezen is een digitaal leesspel dat de spelers stap voor stap inleidt in de wereld van het schrift. Vanaf het herkennen van picto-symbolen tot het kunnen lezen van eenlettergrepige woorden, met een uitstapje op het eind van het spel naar een aantal nuttige signaalwoorden van meer dan een lettergreep.

Kijken en kiezen is in eerste instantie gemaakt voor leerlingen met een verstandelijke handicap. Het spel sluit naadloos aan bij de leesmethode die op de meeste scholen voor zeer moeilijk lerende kinderen wordt gebruikt: 'Lezen moet je dóén', uitgegeven door de SLO. Maar ook kinderen zonder verstandelijke handicap zullen dit spel graag spelen. Daarom is dit spel ook geschikt voor kleuters. Het spel kan dan gebruikt worden als voorloper op de leesmethode die op de basisschool wordt gebruikt.

Het is een spel waarmee leerlingen met een verstandelijke handicap op een speelse en onopvallende wijze worden verplicht om het leesproces op de juiste manier aan te pakken. Het spel is zo vormgegeven dat de speler eerst de leesopdracht moet lezen voordat de plaatjes waaruit gekozen kan worden op het scherm verschijnen. Hieruit kiest de speler het plaatje dat bij de leesopdracht past en klikt dat aan. Dus steeds: eerst kijken en dan kiezen.

De opklimming in moeilijkheidsgraad bestaat uit zulke kleine stapjes dat de speler nauwelijks zal merken dat het lezen steeds moeilijker wordt. Eenvoud en variatie in de herhaling zorgen ervoor dat de speler veel oefenstof krijgt en het spel toch leuk blijft vinden. Het is nooit te moeilijk, omdat de speler altijd stemhulp kan vragen.

Kijken en kiezen heeft een afzonderlijk leerkrachtdeel, waarbinnen de administratie gevoerd kan worden. Dit is het leerlingvolgsysteem. Ook kan de leerkracht in dit deel middels allerlei instellingen het programma aanpassen aan de individuele behoeften van de speler, bijvoorbeeld de speeltijd, het startniveau.

De Opbouw
Het spel kent drie 'modules':
- De blauwe module gaat over het pictolezen en omvat niveau 1 /m 8.
- De gele module behandelt de letters en de klanksynthese vanaf niveau 9 t/m niveau 16.
- De groene module bevat eenvoudige leestof voor beginnende lezers en begint bij niveau 17.

De blauwe module
In de opbouw van dit programma wordt de natuurlijke ontwikkeling van het schrift gevolgd. Dat wil zeggen dat de speler begint met het lezen van picto's. Dat zijn sterk gestileerde plaatjes die een bepaald woord vertegenwoordigen. We noemen dat pictolezen.
Met dit pictolezen maakt de speler op eenvoudige wijze kennis met de schriftelijke taal. De speler leert spelenderwijs dat 'tekst' een betekenis heeft en ook leert hij de juiste leesrichting (van links naar rechts) te volgen. Het pictolezen wordt opgebouwd vanuit het enkelvoudige woord. In dit geval zijn dat de namen van de personen die in het spel voorkomen: Joop, Miep, vader, moeder, opa en oma.(niveau 1). Meteen daarna worden een aantal werkwoorden aangeboden en kan de speler tweewoordzinnen gaan lezen (niveau 2). Zo wordt het pictolezen steeds verder uitgebreid tot aan het 8ste niveau (zie overzicht). De speler is dan in staat om meer dan 170 picto's te benoemen en kan pictozinnen lezen met een lengte van zes woorden, zoals bijvoorbeeld: de uil vliegt uit de toren.

De gele module
Vanaf het 9e niveau werkt de speler vanuit het gele tabblad. De speler maakt nu kennis met de letters. Deze worden aangeboden met behulp van het gebarenalfabet van Mme Borel- Maisonny. Op dezelfde manier als in de leesmethode 'Lezen moet je dóén'. Hierin worden de letters aangeboden in vier groepen. Zo ook in dit leesspel (niveau 9,11,13, en 15). Na elke groep letters komt er meteen een serie leesoefeningen waarmee de speler de letters ook in echte woorden kan oefenen. Dit gaat via de weg van het spellend lezen. Er zijn dan ook veel klanksynthese opdrachten te vinden in dit spel (niveau 10, 12, 14 en 16 t/m 19). Bij elk woord kan de speler om stemhulp vragen. De computer zal met eindeloos geduld steeds weer de klanken herhalen en aaneenrijgen tot een betekenisvol woord. De speler die de syntheseondersteuning niet meer nodig heeft kan de leesopdrachten ook zonder stemhulp uitvoeren.

De groene module
Vanaf niveau 16 wordt het pictoschrift nauwelijks meer gebruikt. De speler maakt nu kennis met vierletterwoorden en met enkele leesproblemen waar een startende lezer mee te maken krijgt, bijvoorbeeld woorden die eindigen op uw of beginnen met sch-. Niet alle leesproblemen komen in dit spel aan bod. Speciale oefeningen bijvoorbeeld van woorden die eindigen op d of op een open lettergreep (vla) zijn er niet bij. Ook zijn in dit spel zijn geen leesoefeningen opgenomen van twee- of meer lettergrepige woorden.
Wel staan er in het laatste spel (niveau 20) woorden die meer lettergrepen hebben en niet klankzuiver zijn. In dit niveau oefent de speler woorden als chips, cola, suiker, koffie en chocola. Het zijn de nuttige woorden die een leerling met een verstandelijke handicap kunnen helpen om het nut van het lezen in de praktijk te kunnen brengen (boodschappen doen). Want juist voor deze groep spelers is dit spel in eerste instantie gemaakt!

Hoe het spel werkt
Kijken en kiezen heeft een uniforme werkwijze bij alle oefeningen: eerst wordt er een leesopdracht gegeven. De speler kan daarbij om stemhulp vragen. Als de leesregel gelezen is klikt de speler op de punt aan het einde van de zin. Dan verschijnen er drie plaatjes. Een van deze plaatjes past bij de leesopdracht. Als de speler dit plaatje aanklikt wordt hij beloond met een goudgele kleur in het plaatje en een groen balletje onderin het scherm. Dan verschijnt er een nieuwe leesopdracht. Wordt er een verkeerd plaatje aangeklikt, dan vergrijst dit plaatje en heeft de speler nog een kans om het goede plaatje te kiezen. Klikt hij weer een fout plaatje aan dan vergrijst dit ook en wordt de leerling 'gedwongen' om nu het juiste plaatje aan te klikken.

Het balletje onderin het scherm krijgt nu een rode kleur.
Vanaf niveau 3 zijn er steeds 40 leesopdrachten om het niveau te oefenen. In het 1e en 2e niveau zijn er nog te weinig woorden om 40 opdrachten mee te bedenken. Niveau 1 bevat 10 leesopdrachten en niveau 2 heeft er 20.
Er wordt steeds gewerkt in series van 10 leesopdrachten. Deze corresponderen met de 10 balletjes onderin het scherm. Zodra de 10 leesopdrachten van een serie zijn gedaan, wordt er door het autootje een pyloon geplaatst met een vierkant bord waarin het niveaunummer is te lezen. Het aantal 'banden' aan de voet van de pyloon laat zien of het om de 1e, 2e, 3e of 4e serie oefeningen gaat van het betreffende niveau. Zo hebben speler en leerkracht doorlopend zicht het niveau waar de speler zich in bevindt.
Ook de snelheid van de speler wordt in beeld gebracht. Het is de leerkracht die vooraf de speeltijd instelt (de standaardinstelling is 10 minuten, maar kan variëren van 1 tot 99 minuten). Het autootje past haar snelheid aan de ingestelde speeltijd aan en bereikt de vlag op het moment dat de speelduur om is. Gedurende de speeltijd ziet de speler na elke 10 oefeningen dat er een pyloon wordt neergezet. Aan het aantal en de plaats van de pylonen is af te lezen hoe snel de speler heeft gewerkt en welke serie oefeningen het snelst of het langzaamst is 'doorgespeeld'.

De volledige handleiding hebben wij voor u beschikbaar in PDF-formaat.

Minimale systeemeisen:
Windows 95/98/ME/2000/XP/Vista
Pentium 100 Mhz
32 MB RAM geheugen
Resolutie video: 800 x 600 kleuren
Gemiddeld/hoge kleuren (16 bits/65000 kleuren)
Koptelefoontje of geluidskaart
16-bits geluidskaart
cd-rom speler